Maskaraden lehen deskripzioa, Agosti  Xahok egin  zuen bere “Voyage en Navarre” (1836) delakoan. Bertan, maskaradan parte hartzen duten pertsonaiak aurkeztu zizkigun. Hauetako batzuk ez dira agertzen gaur egungo  maskaradetan: “Ez ditut ahantzi inolaz zuen Inauterietako maskaradak, jarraitu zuen: Txerreroak irekitzen ohi du dantza bere ilezko erratzez, gerriko zintzarridun, galtzerdi zuri-gorri, kaskote lumadun eta hamaika koloreko … Irakurtzen jarraitu Pertsonaiak